Rok temu mieszkańcy Katowic cieszyli się najczystszym powietrzem od lat. Dziś już wiemy, że w 2023 r. może być jeszcze lepiej! Jakość powietrza w stolicy województwa śląskiego regularnie się poprawia.
– Działania na rzecz walki o czyste powietrze prowadzimy przez cały rok, np. poprzez realizowane termomodernizacje miejskich budynków czy programy wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne. Tylko w latach 2015-2022 dzięki miejskiemu programowi dofinansowano wymianę prawie 8 tysięcy źródeł ciepła, z czego rekordowe ponad 1,8 tysięcy pieców wymieniono w ubiegłym roku. Dzięki współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach uzupełniliśmy ofertę tych programów o „Ciepłe Mieszkanie” dzięki czemu mieszkańcom jest jeszcze łatwiej o środki na wymianę źródła ciepła, ale też okien oraz drzwi – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Działania te przekładają się na poprawę jakości powietrza. Bo choć powietrze nie ma granic to jednak badania prowadzone przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska pokazują znaczną poprawę w Katowicach. Dane, które analizujemy od kilu lat są coraz lepsze. Porównując okres od stycznia do września tego roku do danych z zeszłego roku obserwujemy stężenie PM10 niższe o ponad 20%. Choć mamy jeszcze w tym obszarze wiele do zrobienia, jak widać działania te z każdym rokiem przynoszą efekty – dodaje prezydent.
Dane Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska pokazują, że rok 2022 charakteryzował się najlepszą jakością powietrza w porównaniu do lat ubiegłych. Dane za 2023 zapowiadają się jeszcze lepiej. Rok temu na głównej stacji pomiarowej w Katowicach przy ul. Kossutha 6, średnie dzienne zapylenie PM10 za okres 1.01.-30.09.2022 r. zliczane automatycznie wynosiło 26,6 ug/m3. Dla analogicznego okresu w 2023 r. to 20,6 ug/m3 – czyli 22,5% mniej. Spadek jest jeszcze bardziej imponujący, jeśli prześledzimy dane z lat wcześniejszych. Przykładowo, średni poziom pyłu zawieszonego w 2014 r. wynosił 43 ug/m3, w 2016 r. 37,8 ug/m3, a w 2018 r. już 33 ug/m3. Od 2018 r. nastąpiła wyraźna poprawa jakości powietrza: 28,7 ug/m3 dla 2020 r. i 28,5 ug/m3 za całość 2022 r. Z oczywistych względów nie ma jeszcze pełnych danych za rok 2023 r., jednak już teraz możemy stwierdzić, że będzie to najprawdopodobniej ponownie wynik rekordowo niski.
Wymiana źródeł ciepła
Wpływ na taki stan ma wiele czynników. Jednym z nich są prowadzone od lat programy, mające na celu poprawę jakości powietrza. Sztandarowym pomysłem jest miejski program dofinansowania wymiany źródła ciepła, dzięki któremu można otrzymać 80% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 10 000 zł dofinansowania na rezygnację z tzw. kopciucha i wymianę sposobu ogrzewania gospodarstwa domowego na bardziej ekologiczne rozwiązania. Od początku trwania programu na ten cel Katowice przeznaczyły już blisko 80 mln zł. Rekordowy był 2022 r., kiedy to wymieniono 1848 pieców, na co miasto wydało 18 mln zł. Największą popularnością cieszyło się ogrzewanie gazowe (956), następnie sieć zdalaczynna (478), ogrzewanie elektryczne (210), pellet (134) i pompa ciepła służąca ogrzewaniu (70). W trzech pierwszych kwartałach br. do Urzędu Miasta wpłynęły kolejne 573 wnioski o dofinansowanie do wymiany źródła ciepła w 916 lokalach/budynkach mieszkalnych, na kwotę 916 tys. zł.
Rozszerzeniem miejskiego programu wymiany kopciuchów jest „Ciepłe Mieszkanie” program, który w tym roku w Katowicach wdrażany jest po raz pierwszy. Do programu mogą przystąpić mieszkańcy domów wielorodzinnych, którzy zamieszkują lokal wymagający wymiany ogrzewania z węglowego na proekologiczne. Mieszkańcy przy okazji wymiany źródła ciepła, mogą rozliczyć również wymianę okien i drzwi wejściowych do lokalu.
Miasto Katowice podpisało umowę w ramach programu „Ciepłe Mieszkanie” z WFOŚiGW w Katowicach na kwotę 3 106 800 zł. W tej kwocie przewidziane są 124 dotacje dla mieszkańców Katowic. – Program „Ciepłe mieszkanie” stanowi uzupełnienie oferty w zakresie dotacji celowych. Jeżeli, jako wnioskodawca, nie spełniamy warunków w ramach „Ciepłego Mieszkania”, to nadal możemy skorzystać z podstawowych dotacji celowych oferowanych w Urzędzie Miasta Katowice, programu Stop Smog lub z Czystego Powietrza z WFOŚiGW w Katowicach – mówi Grzegorz Mazurkiewicz, naczelnik wydziału kształtowania środowiska.
Kontrole Straży Miejskiej
Na rzecz poprawy jakości powietrza działa też katowicka Straż Miejska. Zadania z zakresu ochrony środowiska w sezonie grzewczym wykonuje około 50 strażników. W 2022 r. strażnicy miejscy przeprowadzili 1030 interwencji dotyczących spalania odpadów, a w 2023 r., choć sezon grzewczy dopiero się rozpoczyna, takich interwencji przeprowadzono 587. Walka strażników miejskich o poprawę powietrza w Katowicach wspierana jest najnowocześniejszymi technologiami. Specjaliści kontrolują jakość dymu uwalniającego się z kominów na posesjach przy użyciu specjalistycznych dronów.
Miejskie Centrum Energii
W Katowicach od 2018 r. działa Miejskie Centrum Energii. To punkt informacyjny, w którym mieszkańcy mogą uzyskać informacje m.in. na temat oszczędzania energii, wymiany systemów ogrzewania i związanych z tym miejskich programów wsparcia, czy też poznać sposób działania różnych instalacji w tym opartych o odnawialne źródła energii. Pracownicy centrum doradzają w sprawach związanych ze zmianą sposobu ogrzewania w mieszkaniach, mają wszystkie informacje o miejskich programach wsparcia (na miejscu można m.in. wypełnić z nimi wniosek o dofinansowanie wymiany systemu grzewczego na ekologiczny), ale także o innych projektach na szczeblu wojewódzkim i krajowym. Tylko od początku tego roku pracownicy MCE udzielili mieszkańcom Katowic ponad 4,3 tys. porad.
Wpływ na poprawę jakości powietrza mają również inne działania miasta. Stare autobusy wymieniane są na ekologiczne, od lipca br. po Katowicach pasażerów worzą 22 nowe pojazdy o napędzie hybrydowym. Miasto prowadzi także działania zmierzające do ograniczenia ruchu kołowego w centrum Katowic – w tym celu wybudowano centra przesiadkowe, a 1 grudnia zaczną obowiązywać nowe zasady parkowania na terenie centralnych dzielnic miasta. Również przebudowa ulic z jednoczesnym zazielenianiem kolejnych przestrzeni, jak np. na odcinku Rondo-Rynek w ciągu al. Korfantego oraz na części ul. Warszawskiej, wpływa na jakość powietrza.
Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice
