Miniony rok był ważnym rokiem dla Katowic, które nie tylko szczyciły się tytułem Europejskiego Miasta Nauki 2024 (EMNK 2024), ale też zdobyły miano Polskiej Stolicy Kultury 2027 (wraz z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią). Katowice umocniły swoją pozycję jako nowoczesna, innowacyjna i dynamicznie rozwijająca się stolica Metropolii. Miasto przygotowało w tym zakresie szczegółowy raport podsumowujący. Raport o stanie miasta Katowice 2024 został stworzony z myślą o mieszkańcach, aby dostarczyć im kompleksowej wiedzy na temat sytuacji finansowej miasta, realizacji kluczowych zadań, programów i strategii w 2024 roku oraz budżetu obywatelskiego, a także wykonania uchwał rady miasta. W piątek 30 maja dokument został przekazany radnym Rady Miasta Katowice.
– Rok 2024 był czasem wyzwań, ale również intensywnego rozwoju. Kontynuowaliśmy inwestycje w zielone przestrzenie tworząc nowe parki, budowaliśmy pierwszą w Katowicach velostradę oraz układy drogowe służące lepszemu skomunikowaniu terenów mieszkaniowych i usługowych. Dzięki wsparciu środków zewnętrznych zrealizowaliśmy wiele ważnych dla naszych mieszkanek i mieszkańców projektów – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Raport to nie tylko liczby i statystyki. To także zapis naszej drogi ku jeszcze bardziej nowoczesnym i przyjaznym Katowicom – dodaje prezydent.
Rok 2024 upłynął pod znakiem nauki
Prestiżowy tytuł EMNK 2024, przyznany przez EuroScience i Komisję Europejską, stał się impulsem do szeroko zakrojonych działań na rzecz rozwoju nauki i innowacji. W ramach wydarzeń towarzyszących zorganizowano ponad 1 000 inicjatyw w ramach 50 tygodni tematycznych, w których udział wzięło ponad 270 tys. uczestników. Kluczowym punktem programu była międzynarodowa konferencja EuroScience Open Forum (12–15 czerwca), która zgromadziła ponad 3 600 uczestników z całego świata. W 2024 roku realizowano także szereg przedsięwzięć mających na celu promocję regionu w ramach aplikacji do konkursu Europejska Stolica Kultury 2029 (ESK). Działania te obejmowały projekty kulturalne, konsultacje społeczne oraz wsparcie instytucji, organizacji pozarządowych czy artystów. Wspólna aplikacja z Górnośląsko – Zagłębiowską Metropolią stanowiła impuls do współpracy, dalszej integracji, realizacji unikatowych projektów oraz promocji metropolii jako całości. W rezultacie, Katowice wraz z Metropolią otrzymały tytuł Polskiej Stolicy Kultury 2027.
Inwestycje w poprawę jakości życia mieszkańców
Wydatki inwestycyjne w 2024 r. wyniosły niemal 511 mln zł, z czego ponad 200 mln zł pochodziło ze środków zewnętrznych. W ramach Programu wsparcia inwestycji sportowych miasto Katowice otrzymało dofinansowanie dla zadania pn.: Budowa stadionu miejskiego w Katowicach w wysokości 6,6 mln zł. Pozyskano także dodatkowe środki w ramach Programu Olimpia dla budowy boiska wielofunkcyjnego wraz z zadaszeniem dla SP nr 45.
Katowice systematycznie realizują działania w zakresie doskonalenia oferty edukacyjnej na poziomie podstawowym oraz ponadpodstawowym, w tym również ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień klimatycznych. W 2024 roku wydatki ogółem na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą wyniosły 1 186 mln zł. Po przeprowadzonym w 2023 roku pilotażu, miasto rozpoczęło realizację Miejskiego Programu Edukacji Klimatycznej w klasach VII szkół podstawowych. Program „Klimatyczne Katowice” ma pomóc młodzieży zrozumieć wpływ degradacji środowiska przyrodniczego na ich przyszłość, rozwinąć zaangażowanie oraz rozszerzyć wiedzę, świadomość i umiejętności w obszarze edukacji o klimacie; to pierwszy taki program wdrożony do szkół samorządowych w Polsce.
Zwiększanie dostępności żłobków i przedszkoli jest ważnym elementem wsparcia dla osób pracujących i posiadających dzieci, a także procesu integracji osób z Ukrainy. W 2024 roku liczba miejsc w przedszkolach przekroczyła 8 tys., dla porównania w 2015 roku było to 7,3 tys., natomiast żłobki oferowały 2 813 miejsc (w 2015 roku było to 1 234 miejsc), w tym sam Żłobek Miejski oferował 1001 miejsc. Ponadto miasto zapewniło dzieciom i młodzieży dostęp do zajęć ,,Akcji Zima” i ,,Akcji Lato”. Łącznie we wszystkich formach wypoczynku i rekreacji wzięło udział 1 390 osób.
Katowice od lat konsekwentnie realizują działania w zakresie przeciwdziałania negatywnym trendom demograficznym, między innymi poprzez dalszy rozwój rynku mieszkaniowego. Katowicki TBS dysponuje ponad 2 400 lokalami mieszkalnym; a w różnych fazach zaawansowania inwestycji są kolejne. Przy ul. Kossutha 7,7c na os. Witosa powstał budynek z 75 mieszkaniami, z których wiele przeznaczonych jest rodzinom wielodzietnym; kolejne budynki realizowane były przy ul. Mariackiej 30-34, gdzie w przebudowanych kamienicach powstało 41 mieszkań, a 20 z nich jest przeznaczonych dla osób w wieku senioralnym, w tym z niepełnosprawnościami; natomiast przy ul. Kosmicznej powstaje kolejnych 111 mieszkań. Przy al. Korfantego miasto wybudowało 208 nowych mieszkań, które są przeznaczone na lokale komunalne, dzięki czemu te zwolnione w kamienicach zostaną kompleksowo wyremontowane i przejdą termomodernizację. W 2024 roku ogłoszona została XXII edycja programu „Mieszkanie za remont”, który umożliwia wynajęcie mieszkania od miasta na dogodnych warunkach w zamian za przeprowadzenie remontu. W tej edycji dostępne były 33 lokale mieszkalne.
W marcu przy ul. Granicznej 27, otwarto dział Osiedle Paderewskiego – Miejskiego Domu Kultury „Bogucice-Zawodzie”. Obiekt ten został zaadaptowany na potrzeby prowadzenia działalności działu filii MDK-u przy okazji przebudowy i dostosowania całego budynku dla katowickiego Centrum Usług Wspólnych. W ofercie znajdują się różnego typu warsztaty, zajęcia gimnastyczne czy też przedstawienia dla dzieci. Podobnie jak w latach poprzednich realizowano programy aktywizujące społeczność lokalną w różnych grupach wiekowych – takie jak Katowicki Senior w Mieście.
Miasto Katowice podejmuje konsekwentnie działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa mieszkańców. Od 2017 roku w Katowicach działa Katowicki Inteligentny System Monitoringu i Analizy, obejmujący na koniec 2024 roku 499 kamer połączonych w sieć, obsługiwaną przez specjalne oprogramowanie.
Jednym z kierunków działań miasta jest promowanie zdrowego stylu życia, w tym aktywności sportowej, mając to na uwadze w 2024 roku otwarto zmodernizowane boisko przy ul. Boya-Żeleńskiego, inwestycja kosztowała łącznie ponad 4,5 mln zł (w tym środki RFIS).
Niezwykle istotnym ośrodkiem wsparcia instytucjonalnego i merytorycznego dla organizacji pozarządowych i grup nieformalnych jest katowickie Centrum Organizacji Pozarządowych (COP), działające przy ul. Kopernika 14 i ul. Wita Stwosza 7. Łącznie w 2024 roku wydatki na realizację zadań wynikających z Program współpracy miasta Katowice z organizacjami pozarządowymi wyniosły ponad 61 mln zł.
We wrześniu przy Wydziale Uprawnień Komunikacyjnych Urzędu Miasta Katowice przy ul. Francuskiej stanął SK Box, nowoczesne urządzenie do samoobsługowego, całodobowego odbioru dowodów rejestracyjnych oraz tablic rejestracyjnych.
Katowice dla klimatu
Ochrona klimatu jest jednym z priorytetowych obszarów działań Katowic, obejmując m.in. rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, przeciwdziałanie miejskiej wyspie ciepła oraz zagrożeniom związanym z suszą i powodziami. W 2024 roku miasto zrealizowało szereg inwestycji w nowe przestrzenie zielone, rewitalizując m.in. teren przy Stawie Kajakowym w Dolinie Trzech Stawów. Łączny koszt tych działań wyniósł ponad 42 mln zł, z czego część sfinansowano ze środków Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych. Powstały m.in. parki w rejonie ulic Leopolda i Wiertniczej, w dolinie Ślepiotki, w Kostuchnie przy ul. Wantuły oraz park Wełnowiecki – każdy z nich oferuje infrastrukturę rekreacyjną i edukacyjną, wzbogaconą o nowe nasadzenia i urządzenia ekologiczne.
Równolegle trwają działania na rzecz poprawy jakości powietrza. W 2024 roku liczba dni z przekroczeniami stężenia pyłu PM10 spadła do 19 – dla porównania w 2015 roku wynosiła 69. Dzięki miejskim dotacjom w ubiegłym roku wymieniono 639 źródeł ciepła, a straż miejska przeprowadziła 1158 interwencji w sprawie spalania odpadów. Wykorzystano również drony do pomiarów emisji – skontrolowano 234 posesje, wykonując 234 pomiary bezpośrednio ze strugi dymu.
Miasto kontynuuje też działania w zakresie edukacji i budowania świadomości ekologicznej. Katowice to jedno z niewielu miast, które posiada Zielony Budżet. W ramach tego narzędzia mieszkańcy złożyli rekordowe 252 wnioski, z czego 112 projektów za blisko 3 mln zł zakwalifikowano do realizacji w 2025 roku. Istotną inwestycją był projekt UPSURGE. To projekt prowadzony od 2021 roku, który w 2024 wszedł w wszedł w fazę realizacji. Dzięki niemu powstały zielone przystanki i przestrzenie miejskie wyposażone w czujniki monitorujące jakość powietrza. Cztery zielone wiaty przystankowe wraz z obszarem przy przystankach autobusowych pojawiły się w lokalizacjach: Ochojec Szpital, Jagiellońska, Dąb Kościół i Park Śląski Ogród Zoologiczny a zielona przestrzeń powstała na Rynku. Przystanki wyposażono w wiaty z zielonymi dachami obsadzonymi rozchodnikami i roślinami z hałd, przystosowanymi do ekstremalnych warunków siedliskowych. Każda lokalizacja została wyposażona w aparaturę pomiarową, składającą się ze stacji pogodowej oraz czujników monitorujących jakość powietrza, umożliwiające ocenę wpływu zastosowanych rozwiązań na redukcję miejskiej wyspy ciepła i zanieczyszczenia powietrza.
Ożywienie dzielnic przez tworzenie nowych centrów lokalnych i inwestycje w system komunikacji
Zgodnie z koncepcją miasta zwartego, w ramach której zakłada się, że w bliskiej odległości (umownych piętnastu minut pieszo) znajduje się wszystko to, co potrzebne do codziennego życia, Miasto planuje i realizuje projekty tworzenia lub odnowy obszarów pełniących funkcje centralne w dzielnicach wraz z kompleksowym zagospodarowaniem przestrzeni publicznych, które mają za zadanie stymulować integrację dzielnic jako obszarów sąsiedzkich kształtowanych wokół centrów lokalnych. Do takich przedsięwzięć zalicza się realizację Katowickiego Centrum Edukacji Muzycznej „Dom Kilara”- w dzielnicy Brynów – Część Wschodnia – Osiedle Zgrzebnioka. Szacowana wartość zadania 22 mln zł (w tym zakończona rozbudowa istniejącego budynku mieszkalnego w Katowicach przy ul. Kościuszki 165 ze zmianą sposobu użytkowania na Katowickie Centrum Edukacji Muzycznej Dom Kilara – 12,8 mln zł). W ramach obiektu udostępnione do zwiedzania zostaną pomieszczenia domu w którym mieszkał i tworzył artysta, natomiast w nowej części znajdzie się wystawa o charakterze edukacyjnym oraz sala, która umożliwi organizację wydarzeń muzycznych. Kolejnym obiektem będzie Centrum Himalaizmu im. Jerzego Kukuczki w dzielnicy Bogucice, które jest tworzone jako miejsce spotkań miłośników gór oraz będzie pełnić funkcję muzealną, a także ośrodka edukacyjnego i sportowego (szacowana wartość zadania ponad 82 mln zł).
W ubiegłym roku zakończyły się, realizowane w ramach Budżetu Obywatelskiego, ważne dla mieszańców nie tylko dzielnic, w których były realizowane, m.in. zadania: Rewitalizacja giszowieckiego parku, Fontanna solankowa wraz z obiektami małej architektury w Giszowcu – „Dzielnicy Ogrodów”, Tor do jazdy na rowerze, hulajnodze i rolkach – PUMPTRACK na Dolinie Trzech Stawów / Muchowcu, Rawa to nasza sprawa – nowe skwery na bulwarach, Park Zadole – park rodzinnej rozrywki, Zielone Załęże – Minipark Wiśniowa kontynuacja – dodatkowa zieleń i miejsca postojowe. Tego typu działania sprzyjają poprawie jakość życia w dzielnicach.
Zgodnie z „Polityką rowerową miasta Katowice” rozwijany był system transportu i rekreacji rowerowej. W 2024 roku za ponad 29 mln zł wybudowano lub przebudowano 12,14 km infrastruktury rowerowej. Łącznie od 2014 roku wybudowano jej ponad 65 km. W 2024 roku na terenie części Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii uruchomiono Metrorower – jeden z największych w Europie system rowerów miejskich. Największą popularnością cieszą się stacje wypożyczania zlokalizowane przy dworcach kolejowych i centrach przesiadkowych co pokazuje, że mieszkańcy częściej używają Metroroweru do celów transportowych, a nie rekreacyjnych. W Katowicach w ubiegłym roku rowery były wypożyczone łącznie ok. 430 tys. razy. To ponad 250% wzrost w porównaniu z ostatnim rokiem działania poprzedniego systemu. Uruchomiono 151 stacji wypożyczeń z 1005 rowerami. Nową jakość stanowią metropolitalne drogi rowerowe, które przewidziane są do realizacji przy współpracy z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. Rowerzyści mogą już korzystać z długiej na 4,4 km drogi dla rowerów o podwyższonym standardzie poprowadzonej od układu drogowego przy ulicy Kolistej do przejścia pieszo-rowerowego w sąsiedztwie ul. Huberta oraz skrzyżowania z trasą rowerową nr 1. W ramach inwestycji o wartości blisko 12,5 mln zł, finansowanej przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, powstało również jej doświetlenie, miejsca odpoczynku dla rowerzystów m.in. ze stacjami napraw, a przy zjeździe w ul. Francuską zamontowano licznik rowerowy. Dla bezpieczeństwa użytkowników velostrady, na odcinku od ul. Kolistej do ul. Francuskiej wybudowano również chodnik. Mogą z niego korzystać biegacze oraz spacerowicze, którzy od ul. Francuskiej trasę w kierunku Brynowa mogą kontynuować alejkami Katowickiego Parku Leśnego. Rozpoczęto prace nad przedłużeniem oddanego fragmentu w kierunku Mysłowic oraz nad kolejną velostradą w kierunku Tychów.
W 2024 roku podobnie jak w latach ubiegłych Katowice podejmują działania na rzecz poprawy infrastruktury miejskiej. Jednym z kluczowych działań w tym kierunku, jest m.in. doświetlanie przejść dla pieszych. Odpowiednio oświetlone przejścia są niezwykle istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa. Zwiększają widoczność pieszych dla kierowców, co minimalizuje ryzyko wypadków. Ponadto, poprawa warunków oświetleniowych wpływa pozytywnie na komfort i poczucie bezpieczeństwa, zachęcając do spacerów. Od 2020 r. na terenie miasta doświetlonych zostało już 155 przejść dla pieszych.
W 2024 roku kontynuowano rozbudowę sieci dróg publicznych. Dzięki pozyskanemu dofinansowaniu z Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych oraz Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg zakończono realizację kilku ważnych inwestycji drogowych. Zadanie pn.: „Budowa nowych układów drogowych dla skomunikowania terenów o funkcjach mieszkaniowych i usługowych w mieście Katowice” to 6 nowych układów drogowych:
- Układ komunikacyjny dla terenu budowy Nowego Muzeum Śląskiego, Międzynarodowego Centrum Kongresowego i siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach – etap II;
- Budowa układu drogowego w rejonie ul. Kalinowej, Wilczewskiego – etap I: połączenie drogowe ul. Armii Krajowej z ul. Wilczewskiego wraz z ciągiem pieszym;
- Przedłużenie ul. Mickiewicza do ul. Grundmanna;
- Przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe w rejonie ul. Korczaka i ul. Deszczowej;
- Przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe przy ul. Gospodarczej;
- Budowa układu drogowego w rejonie ul. Tysiąclecia 88b.
Dodatkowo dzięki pozyskanemu dofinansowaniu z Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych zmodernizowano lub całkowicie przebudowano 5 mostów i kładek dla pieszych: wiadukt drogowy w ciągu ul. Ligockiej nad torami PKP, most i kładka dla pieszych w ciągu ul. Bohaterów Monte Cassino nad ul. Bagienną, most w ciągu ul. Żelaznej nad Rawą, wiadukt w ciągu ul. Jana Pawła II oraz nowe przęsło kładki w ciągu ul. Szopienickiej nad zlikwidowanym torem linii kolejowej.
W ramach działań rewitalizacyjnych w 2024 roku zakończono kompleksowe modernizacje zabytkowych budynków mieszkalnych przy: ul. Skłodowskiej-Curie 42, ul. Opolskiej 13 i ul. Chopina 9. W trakcie realizacji są modernizacje budynków wielorodzinnych, przy ulicy Chopina i Mariackiej.
Partycypacja mieszkańców
W XI edycji BO na zadania wskazane przez mieszkańców do realizacji przeznaczono ponad 22 mln zł. Decyzją Prezydenta Miasta Katowice pula środków w ramach V edycji Zielonego Budżetu miasta Katowice wyniosła 3 mln zł, 2 mln zł przeznaczone zostało na utrzymanie zadań z Budżetu Obywatelskiego, natomiast 17,7 mln zł oddano na pomysły mieszkańców w ramach tej procedury, doliczając, zgodnie z Regulaminem BO, środki pozostałe po głosowaniu na zadania w ramach X edycji BO. Tym samym katowicki Budżet Obywatelski per capita utrzymuje się w czołówce wśród miast wojewódzkich i w regionie. Łącznie do XI edycji Budżetu Obywatelskiego w Katowicach mieszkańcy zgłosili 313 projektów (w tym 41 o charakterze ogólnomiejskim). Ostatecznie mieszkańcy wybierali spośród 259 wniosków. We wrześniowym głosowaniu wzięło udział 41 118 mieszkańców Katowic, co dało frekwencję na poziomie 15,66%. Mieszkańcy wskazali do realizacji łącznie 140 zadań (130 o charakterze lokalnym i 10 o charakterze ogólnomiejskim) o łącznej wartości 16 659 337 zł. Pięć spośród wybranych projektów na etapie weryfikacji merytorycznej zostało określonych jako zadania dwuletnie, z planowaną datą zakończenia realizacji w roku 2026.
Wciąż jedna z najniższych stóp bezrobocia
Katowice z sukcesem przyciągają inwestorów i wspierają rozwój lokalnego biznesu. Rejestrowane bezrobocie utrzymało się na rekordowo niskim poziomie 1%, a miasto stale rozwija projekty wspierające start-upy i MMŚP, w tym poprzez działania Miejskiego Inkubatora Przedsiębiorczości Rawa.Ink. Trwały także prace nad rozwojem projektu Dzielnicy Nowych Technologii – Katowickiego Hubu gamingowo-technologicznego.
Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice
