Od kilkunastu tygodni trwały prace nad dwoma najważniejszymi dokumentami finansowymi Miasta – projektem Budżetu na 2024 rok i Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2024-2045. W terminie ustawowym zostały one przekazane Radzie Miasta Katowice oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej. Przez najbliższe tygodnie będzie trwała dyskusja nad tymi dokumentami, tak by na grudniowej sesji Rada Miasta mogła przyjąć stosowne uchwały.
– Rok 2024 będzie rokiem kontynuacji dużych projektów inwestycyjnych, wejdziemy także w widoczny etap prac w obszarze Dzielnicy Nowych Technologii, co bardzo wyraźnie widoczne jest w dokumentach finansowych. Na przykładzie udostępnionych w tym roku inwestycji takich jak tężnia solankowa na os. Tysiąclecia czy kompleksu rekreacyjnego przy Stargańcu, widzimy jak ważne są one dla jakości życia naszych mieszkańców. Biorąc pod uwagę obecne realia, staramy się to uwzględnić w dokumentach budżetowych – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic i przypomina, że dla Katowic ważny jest zrównoważony rozwój. – Tam, gdzie jest to możliwe szukamy oszczędności jednak, dla nas jako miasta, priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz wysokiej jakości życia katowiczankom i katowiczanom. W projekcie budżetu na edukację zaplanowaliśmy ponad miliard złotych, na gospodarkę odpadami i środowisko prawie 291 mln zł, a na pomoc społeczną i wsparcie rodzin 341 mln zł – dodaje prezydent.
Plan dochodów na rok 2024 wynosi ponad 3 mld zł, w tym dochody bieżące przekraczają 2,7 mld zł. W dalszym ciągu, pomimo zmian w przepisach podatkowych, najistotniejszym źródłem (ponad 36%) są dochody z tytułu udziału w podatkach dochodowych PIT i CIT.
Choć zaznaczyć należy, że wprowadzona od 2022 r. zasada przekazywania samorządom miesięcznie 1/12 określonej stałej kwoty dochodów z udziału w PIT i CIT spowodowała, że pozbawiono miasto możliwości uzyskania ponadplanowych dochodów bieżących. W konsekwencji dochody miasta z udziału w PIT w 2023 r. były niższe od roku poprzedniego o 104 mln zł tj. ponad 17%. – Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministra Finansów spodziewane dochody z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych wyniosą w 2024 roku 763,2 mln zł i będą wyższe od przewidywanego wykonania za 2023 rok o 227 mln zł, tj. o 39%, co wynika m.in. w związku z uzyskanym rozliczeniem dochodów z tego źródła za 2022 rok. Zaplanowano również wyższe dochody z podatków i opłat (o ponad 9%), w tym z podatku od nieruchomości – zaznacza Danuta Lange, skarbnik miasta Katowice. – Projekt uchwały budżetowej na 2024 rok zakłada łączne wydatki na poziomie 3,339 mld zł, w tym wydatki bieżące w wysokości 2,695 mld zł, tj. o 9,2% powyżej przewidywanego wykonania za 2023 rok. Poziom wydatków bieżących w dużej mierze decyduje o jakości życia w mieście, ważne jest jednak zachowanie właściwej relacji pomiędzy dochodami bieżącymi i wydatkami bieżącymi celem wygospodarowania nadwyżki operacyjnej przeznaczonej na rozwój miasta – dodaje.
Wśród wydatków bieżących niezmiennie największa część trafia na edukację. Na rok 2024 zaplanowano w ramach wydatków bieżących na ten cel 1,038 mld zł, z czego subwencja oświatowa zabezpieczy 586 mln zł. Wsparcie mieszkańców poprzez pomoc społeczną, wsparcie dla rodzin (w tym zapewnienie opieki w żłobkach) to kolejnych 335 mln zł. Na działania związane z gospodarką komunalną i środowiskiem przewidziano prawie 193 mln zł – są to zadania z obszaru gospodarki odpadami, oczyszczania miasta, oświetlenia ulic, utrzymania zieleni miejskiej czy też działania schroniska dla zwierząt. Znaczącą pozycją w budżecie operacyjnym są koszty dofinansowania komunikacji miejskiej (to 233 mln zł), dotacje na zadania bieżące (350 mln zł) oraz wpłata do budżetu państwa tzw. janosikowego (63 mln zł). Obecnie dużym wyzwaniem jest również obsługa długu – zaplanowano wydatki na poziomie 58 mln zł, a łącznie ze spłatą rat kapitałowych prawie 118 mln zł.
W wydatkach bieżących poważną pozycję stanowią wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych (m.in. urząd, jednostki: ZZM, MZUiM, MOPS, szkoły, przedszkola, żłobki) realizujących zadania własne oraz wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów o dzieło i zlecenia. Łącznie środki na ten cel angażują 1,09 mld zł, tj. 40% wydatków bieżących. Wysokość środków przeznaczana z budżetu na tę grupę wydatków uzależniona jest od dwóch czynników – liczby etatów finansowanych z budżetu (które są pochodną zmian organizacyjnych i przejmowania nowych zadań) oraz kształtowania się przeciętnej płacy. Zaznaczyć należy, że dla prawie 42% wszystkich pracowników (nauczycieli), których wynagrodzenia wypłacane są z budżetu miasta wysokość wynagrodzeń jest obligatoryjna, określana przez administrację państwową, niezależna od możliwości finansowych samorządu.
W projekcie budżetu na 2024 rok na wydatki majątkowe zaplanowano łącznie 644 mln zł co stanowić będzie 19% wydatków miasta. Dzięki tym środkom planowana jest kontynuacja działań zmierzających do realizacji Hubu gamingowo-technologicznego, pozyskiwanie inwestorów, podnoszenie jakości kształcenia i rozwój Katowic jako ośrodka akademickiego. Kontynuowana będzie realizacja zielonych inwestycji – budowa i modernizacja parków, intensyfikacja działań w obszarze efektywności energetycznej – kolejne termomodernizacje. Realizowane będą działania mające na celu rozwój infrastruktury komunikacyjnej – nowe drogi rowerowe, nowe układy drogowe dla skomunikowania terenów o funkcjach mieszkaniowych i usługowych. Dalej wspierane będą inwestycje w obszarze edukacji, kultury i sportu, w tym kontynuacja budowy domu kultury na osiedlu Witosa, dalsze prace przy tworzeniu Katowickiego Centrum Edukacji Muzycznej – Dom Kilara, budowa stadionu miejskiego, rozbudowa Szkoły Podstawowej nr 21 oraz budowa boisk przyszkolnych. Ponadto działania z obszarów prospołecznych, a wśród nich rozwój Katowickiej Karty Mieszkańca.
– W projekcie budżetu na 2024 rok zaplanowano nadwyżkę operacyjną w wysokości prawie 10 mln zł, z uwagi na zwiększenie dochodów bieżących o 10,1% przy jednoczesnym zwiększeniu wydatków 9,2%. Jest to istotne biorąc pod uwagę zamiary dalszego pozyskiwania środków zwrotnych i tym samym utrzymywania wiarygodności kredytowej Miasta – mówi Danuta Lange, skarbnik miasta Katowice i dodaje, że wynik budżetu ogółem to planowany deficyt na poziomie 333 mln zł, stanowić będzie 10% wydatków ogółem budżetu.
Warto przypomnieć, że miasto poddawane jest corocznej ocenie wiarygodności finansowej przez firmę ratingową. Komitet ratingowy Agencji Fitch Ratings 27 października 2023 r. podtrzymał międzynarodowe długoterminowe ratingi Miasta Katowice dla zadłużenia w walucie zagranicznej oraz krajowej na poziomie „BBB+”. Jednocześnie Fitch potwierdził dla Miasta długoterminowy rating krajowy na poziomie „AA+(Pol)”. Perspektywa ratingów jest stabilna.
Wyzwaniem dla polityki budżetowej Katowic w najbliższych latach będzie budowanie i utrzymanie nadwyżki operacyjnej, przy równoległym występowaniu czynników zwiększających koszty bieżącego funkcjonowania, zwłaszcza w obszarach, które stanowią największe obciążenia dla budżetu, tj. w komunikacji, w oświacie, w gospodarce odpadami, rosnącej wpłacie z tytułu „janosikowego” oraz obsłudze długu, przy ogólnie zwiększonych wydatkach w związku z wysoką inflacją, utrzymywaniem wysokich stóp procentowych i szybkim wzroście płacy minimalnej.
Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice
